حجت‌الاسلام رحیم نوبهار در دومین نشست تخصصی اندیشه‌ورزی در مکتب عاشورا مطرح نمود
ضرورت توجه اندیشمندانه به پیام عاشورا
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل دانشگاه سلمان فارسی کازرون، در ابتدای این نشست، دکتر غریب فاضل‌نیا، رئیس دانشگاه سلمان فارسی کازرون، ضمن تسلیت به مناسبت فرارسیدن اربعین حسینی و با تأکید بر لزوم ورود اندیشه‌ورزانه به مفاهیم عمیق عاشورا و درس آموزی از آموزه‌های قیام امام حسین(ع) خاطر نشان نمود: خوشبختانه شهرستان کازرون ظرفیت علمی بالایی را در حوزه‌های مختلف دارد. در برنامه‌ریزی‌های دانشگاه سلمان فارسی کازرون، تلاش کرده‌ایم تا با استفاده از این ظرفیت‌ها و همچنین دعوت از چهره‌های مطرح علمی این شهرستان در سطح کشور، بستری برای توسعه خدمات علمی دانشگاه و پیوند هرچه بیشتر آن با جامعه را فراهم آوریم. در روند برگزاری نشست‌های اندیشه‌ورزی در مکتب عاشورا نیز تاکنون از دو چهره علمی بنام کازرون استفاده کرده‌ایم و در تلاش هستیم با تداوم این روند، بخشی از رسالت دانشگاه در تعمیق اندیشه‌ورزی و درس آموزی از قیام امام حسین(ع) را محقق نماییم.
در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام رحیم نوبهار، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، طی سخنانی با تقدیر از رویکرد دانشگاه سلمان فارسی کازرون در جهت تحقق گفتگوی علمی با جامعه، خاطر نشان نمود: دانشگاه سلمان فارسی کازرون، از ظرفیت‌های علمی این منطقه است که می‌تواند نقش مهمی در توسعه اندیشه‌ورزی داشته باشد. خوشبختانه با رویکردی که از سوی مدیریت این دانشگاه دنبال می‌شود، می‌توان امید داشت که در آینده شاهد رشد هرچه بیشتر فعالیت‌های علمی در این شهرستان باشیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، در ادامه با ارایه بحثی با عنوان «نقش جهل مقدس در شکل‌گیری رخداد عاشورا»، خاطر نشان نمود: در ادبیات دینی و اسلامی، برخی مقولات خیر مطلقند و در مورد آنها نقص و کاستی امکان ندارد. اما برخی مقولات در نقطه مقابل، شر و بدی محض‌اند. جهل از آن پدیده‌هایی است که مطلقاً شر و بد است و افزودن هر واژه‌ای به آن، نمی‌تواند آن را به امری خوب و مطلوب تبدیل کند. جهل به لحاظ وجودشناختی از جنس عدم و نقصان و کاستی است. پس به واقع، جهلی که نیکو یا مقدس باشد وجود ندارد. پس منظور از جهل مقدس، جهلی است که رویه و رنگ و لعابی از قدسیت به آن کشیده شده تا مشتریان جهل، دچار اشتباه و گمراهی شوند و آن را پذیرا شوند.
حجت‌الاسلام نوبهار در ادامه با تأکید بر اینکه تحلیل‌های بسیاری در مورد رخداد عاشورا و هدف امام حسین(ع) ارایه شده، خاطر نشان نمود: در خصوص واقعه عاشورا، به لحاظ جامعه‌شناسی کمتر بحث شده است که در آن جامعه چه پیش آمد که شمشیر بر گلوی انسانی گذاشته شد که رسول عظیم‌الشأن اسلام(ص) در مورد وی و برادر گرانقدرش امام حسن(ع)، گفته بودند: آنان سرور جوانان اهل بهشت هستند؛ آن هم توسط امتی که امت پیامبر محسوب می‌شدند و توسط دستگاه سیاسی و حکومتی که خود را وارث پیامبر می‌دانست.
این استاد دانشگاه با ارایه تعریف مفهوم جهل زمینه‌ای، خاطر نشان نمود: مقصود از جهل زمینه‌ای که می‌توان از آن با عنوان جهل نهادی نیز یاد کرد، این است که مردم به واسطه دوری و فاصله گرفتن از اصول و مفاهیم بنیادین اسلام مانند عدالت، فضیلت، کرامت انسانی و شایسته سالاری زمینه وقوع رخدادهایی همچون واقعه عاشورا فراهم شد. در تحلیل رخداد عاشورا، گریز از فضیلت‌گرایی و احیای نظام قبیله‌گی پس از رحلت پیامبر(ص) نکته مهمی است. یکی از محورهای تلاش پیامبر(ص) برچیدن جنبه‌های منفی سنت قبیله‌سالاری و استقرار شایسته‌سالاری، عدالت، برابری و کرامت انسان‌ها بود. پس از پیامبر(ص) مجددا بازگشت به قبیله و خلق و خوهای قبیلگی رشد کرد.
نوبهار همچنین افزود: مسئله بسیار مهم دیگر، اسلام معنوی بود که توسط حضرت محمد(ص) پایه‌گذاری شده بود و امر اجتماعی و امر سیاسی در رسالت آن حضرت(ص) را سرشار از معنویت‌گرایی کرده بود. اما پس از ارتحال پیامبر(ص) نهاد خلافت رفته‌رفته از امر معنوی فاصله گرفت. در زمان وقوع عاشورا، در دستگاه سیاسی حاکم، معنویت به کلی از بین رفته بود و قدرت و امر سیاسی به کانون اصلی توجه تبدیل شده بود. همه این جهت‌گیری‌ها باعث پدیداری جهل زمینه‌ای شده بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، با تصریح بر ترکیب شدن جهل زمینه‌ای با جهل مقدس در وقوع ابعاد تاسف‌برانگیز عاشورا خاطر نشان نمود: دنیاطلبی مردم و ترجیح دنیا به آخرت هم البته از دیگر علل وقوع واقعه عاشورا است. به این دو عامل در متون دینی از جمله زیارت اربعین تصریح شده است. اما همچنانکه در برخی متون آمده است استفاده ابزاری از دین و سوءاستفاده از احساسات مذهبی مردم و استفاده از نمادها و شعارهای مقدس‌مآبانه در حال و هوای رخداد عاشورا، در شهادت امام حسین(ع) و ابعاد فاجعه‌آمیز عاشورا نقش اساسی داشت. متاسفانه بسیاری در کشتن امام حسین(ع) قصد قربت داشتند و این هشدار بزرگی برای هر انسان متدینی در هر زمان و زمینه‌ای است.
نوبهار با اشاره به ضربه خوردن دین در مفهوم اجتماعی آن از پدیده جهل مقدس یادآور شد: درست است که ذات دین، موید به امر الهی است و به اعتباری لطمه‌ای بر آن وارد نمی‌شود، اما به اعتباری دیگر دین هم امری اجتماعی است و استفاده ابزاری از آن و پیوند زدن آن با جهل و خرافه باعث تضعیف آن می‌شود. بنابراین هیچ فرد و نهادی اگر پایبند به دین باشد از آن استفاده ابزاری نمی‌کند؛ چون استفاده ابزاری ممکن است منافعی کوتاه مدت داشته باشد اما در نهایت به تضعیف دین می‌انجامد.
نوبهار با اشاره به ابعاد چهارگانه عقلانی، احساسی، عمل‌گرایانه و مراسمی و آیینی دین، تاکید کرد: ابعاد چهارگانه دین باید به طور متوازن و متناسب مطرح شود و از فروکاستن دین به هر یک از این مقولات باید پرهیز نمود. به ویژه بر ابعاد بنیادین دین مانند وفای به عهد و تعهد و امانتداری و صدق باید تاکید کرد و دین را به مراسم نباید فروکاست.
ایشان در پایان با خواندن فرازهایی از متن زیارت اربعین، مبنی بر اینکه امام حسین(ع) جان عزیزش را برای آگاهی بخشی و روشنی بخشی به جامعه فدا کرد، بر ضرورت توجه اندیشمندانه به وجوه مختلف قیام امام حسین(ع) تأکید نمود و خاطر نشان کرد: توجه به آموزه‌های قرآنی که همواره دعوت به اندیشه‌ورزی و پرسشگری و غربالگری شنیده‌ها و آرای مختلف می‌کند، می‌تواند مانع بروز و یا گسترش پدیده جهل مقدس شود. در واقع، از عبرت‌های عاشورا یکی این است که در دام جهل به ویژه جهلی که لعابی از قدسیت بر آن کشیده شده نیفتیم؛ و این به اندیشه و تامل و هوشیاری نیاز دارد.
گفتنی است این نشست، از سلسله نشست‌های تخصصی اندیشه‌ورزی در مکتب عاشورا بود که از سوی معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه سلمان فارسی کازرون برگزار می‌گردد. نخستین نشست این سلسله نشست‌ها، پیش از این و با سخنرانی دکتر عباس عاشوری‌نژاد برگزار شده بود.
نظر شما :