بررسی چرایی و پیامدهای اقبال جامعۀ ایران به روانشناسی

بنا به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل دانشگاه سلمان فارسی کازرون، دکتر مرضیه صادق‌زاده، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون، در این نشست که به صورت پنل گفت‌وگویی برگزار شد، به مواردی که در رابطه با موضوع روانشناسی‌زدگی در بین اندیشمندان این حوزه در سطح جهان جریان دارد اشاره کرد و خاطر نشان نمود: منادیان روانشناسی انتقادی در سطح جهانی با معرفی مفهوم کلیدی psychologization، دو لبه بودن تیغۀ رواج روانشناسی را به رسمیت شناخته و ضمن توجه به دلایل شکل‌گیری این پدیده در جوامع مختلف، رویکرد جریان اصلی روانشناسی در مواجهه با موضوع سلامت روان یا امر درمان را به چالش کشیده‌اند. 
وی همچنین با برشمردن موارد و مصادیقی از نکات مطرح شده توسط جامعه‌شناسان ایرانی و هشدارهای آنها، افزود: نگرانی جامعه‌شناسان ایرانی نسبت به اقبال جامعه ایرانی به روانشناسی طی یک دهه اخیر، موضوعی است که نه تنها در محافل علمی روانشناسی دنیا یک امر پذیرفته و موجه قلمداد شده، بلکه می‌تواند به عنوان دلیلی شایسته برای برانگیختن نگاه انتقادی در میان دانشجویان حوزه روانشناسی باشد. 
دکتر نظام‌الدین قاسمی، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون که دیگر سخنران این نشست بود نیز با اشاره به گسترش اقبال سطوح عمومی جامعه به مقوله‌های روانشناسی، خاطر نشان نمود: در یک دهه اخیر شاهد افزایش چشمگیر تمایل مردم به حوزه روانشناسی به شکل مراجعه به روانشناس و دریافت خدمات روان‌درمانی و مشاوره‌ای، مصرف محتواهای روانشناسی به صورت پادکست، شرکت در دوره‌های خودشناسی و تحصیل در رشتۀ روانشناسی بوده‌‌ایم. 
وی پس از تشریح وضعیت موجود، با طرح این پرسش‌ها که دلیل این استقبال چیست؟ و آیا این اقبال عمومی، تقلیل مسائل پیچیدۀ اجتماعی به مشکلات فردی نیست؟ خاطر نشان نمود: متأسفانه با رشد افسارگسیخته فضاهای مجازی با محوریت تأکید بر فردیت، روانشناسی از علم و دانش به شعار و ایدئولوژی خودشناسی تقلیل داده شده است. در چنین فضایی افراد تلاش دارند به جای گفت‌وگوی اجتماعی سازنده و نقدکننده در بستر تعاملات بین‌فردی، با تأکید بر فردیت خود، ناکامی‌های‌شان را معنا دهند و به‌جای تلاش برای رشد فردی و افزایش انسجام اجتماعی، با نسخه‌های سریع انگیزشی، مسیر موفقیت را طی کنند. 
دکتر قاسمی با اعلام هشدار نسبت به پیامدهای این وضعیت، یادآور شد: این نگرش باعث شده که دیگر، روانشناسی کمک‌کننده نباشد بلکه باعث سردرگمی، تداوم رنج و تغییر در مفاهیم روانشناختی در جامعه شود. 
محسن عباسپور، دانش‌آموختۀ جامعه‌شناسی نیز که یکی دیگر از سخنران‌های این نشست بود، با تشریح نسبت جامعه‌شناسی و روان‌شناسی، به ارائۀ صورت‌بندی از وضعیت موجود در جامعۀ ایرانی پرداخت و خاطر نشان نمود: خوانش‌های رایج و فعالیت‌های ترویجی و تبلیغی گستردۀ بخشی از بدنۀ روانشناسی که فرد را خارج از بسترهای اجتماعی و تاریخی‌اش تصویرسازی کرده و سوژۀ خود قرار می‌دهند، زمینه‌ساز بروز چالش‌هایی ریشه‌ای در میدان‌های واقعی اجتماعی شده است. یکی از تأثیرهای نامطلوب این فرایند را در روانشناسی‌زدگی جامعۀ ایرانی می‌توان یافت که توسط روانشناسی زرد نیز به صورت تصاعدی تقویت شده است. این خوانش‌ها، زمانی که در کنار برخی خوانش‌های مشابه و فردگرایانۀ رایج در دیگر علوم قرار می‌گیرند، موجب تقویت فردیت در جامعه شده و به مرور آسیب‌های جدی را متوجه جامعه و امر اجتماعی می‌کنند. 
وی با تشریح پیامدهای نامطلوب چنین وضعیتی در فرایندهای اجتماعی، بر لزوم بازنگری انتقادی در کنش بین روانشناس ـ درمانگر با مراجعه‌کنندگان تأکید کرد و با یادآوری ضرورت تقویت همبستگی اجتماعی و توجه به مولفه‌های اجتماعی موثر بر آن، تأکید کرد بازاندیشی، افزایش گفت‌وگو و همچنین تقویت تعامل‌ها در قالب فعالیت‌های گروهی و جمعی می‌توانند گام‌هایی برای شروع فرایند بهبود شرایط فعلی و تقویت جامعه و زیست افراد آن قلمداد شوند.  
گفتنی است این نشست در قالب برنامه‌های هفتۀ پژوهش و فناوری دانشگاه سلمان فارسی کازرون و از سوی مدیریت امور پژوهش و فناوری این دانشگاه در سالن کنفرانس دانشکدۀ علوم پایه برگزار شد. هفتۀ پژوهش و فناوری دانشگاه سلمان فارسی کازرون با شعار سرمایه‌گذاری در تولید با پشتوانۀ پژوهش از 22 آذر تا 1 دی‌ماه 1404 در حال برگزاری است و در قالب اجرای رویداد، شش کارگاه و نشست تخصصی به همراه برخی برنامه‌های جانبی دیگر برگزار شد.